Oszustwa telefoniczne to zjawisko, które ewoluowało równolegle z rozwojem technologii komunikacyjnych. Od prostych trików opartych na zaufaniu, aż po skomplikowane operacje wykorzystujące nowoczesne technologie – metody oszustów telefonicznych zmieniały się znacząco na przestrzeni lat. Przyjrzyjmy się, jak rozwijało się to zjawisko i jakie techniki oszustwa dominowały w różnych okresach.
Początki oszustw telefonicznych – lata 70. i 80.
Pierwsze oszustwa telefoniczne pojawiły się wkrótce po rozpowszechnieniu telefonii stacjonarnej. W tamtych czasach oszuści opierali się głównie na naiwności rozmówców i ich ograniczonej wiedzy o nowym medium.Typowe metody:
- „Wpadka znajomego” Oszuści podszywali się pod bliskich lub znajomych, którzy potrzebowali nagłej pomocy finansowej. Często twierdzili, że znaleźli się w trudnej sytuacji, np. że mieli wypadek i prosili o szybki przelew pieniędzy.
- Fałszywe nagrody Rozmówca był informowany, że wygrał atrakcyjną nagrodę (np. sprzęt AGD), ale aby ją otrzymać, musiał zapłacić „opłatę manipulacyjną”. Zazwyczaj po wpłaceniu pieniędzy nagroda nigdy nie docierała.
Dlaczego to działało?
W latach 70. i 80. zaufanie do technologii było wysokie, a świadomość istnienia oszustw – niska. Brak możliwości szybkiej weryfikacji informacji (np. w internecie) ułatwiał działanie oszustów.Lata 90. – Rozkwit telefonii stacjonarnej i nowe oszustwa
Wraz z rozpowszechnieniem telefonów stacjonarnych w gospodarstwach domowych, oszuści dostrzegli w tym medium nowe możliwości. W latach 90. zyskały popularność techniki oszustw na większą skalę, skierowane zarówno do osób prywatnych, jak i firm.Popularne metody:
- Fałszywe rachunki telefoniczne Oszuści podszywali się pod operatorów telekomunikacyjnych, informując o rzekomych zaległościach w opłatach. Często grozili odcięciem linii telefonicznej, jeśli należność nie zostanie szybko uregulowana.
- „Charytatywne” zbiórki Dzwoniono do ludzi, prosząc o wpłaty na fałszywe cele charytatywne. Osoby starsze i samotne były głównym celem takich kampanii.
- Pierwsze oszustwa związane z konkursami W latach 90. modne stały się konkursy telefoniczne, w których należało zadzwonić na drogi numer premium, aby odebrać nagrodę. Koszty połączeń często przewyższały wartość „wygranych”.
Co napędzało te oszustwa?
W tym okresie telefony były już w niemal każdym domu, ale ludzie wciąż nie znali dobrze zasad działania usług telefonicznych. Łatwowierność i brak dostępu do natychmiastowej weryfikacji sprawiały, że oszuści mieli szerokie pole do popisu.Lata 2000. – Era telefonii komórkowej
Wraz z popularyzacją telefonów komórkowych na początku XXI wieku zmieniły się zarówno metody oszustw, jak i grupa docelowa. Telefony stały się bardziej osobiste, co sprawiło, że oszuści zaczęli kierować swoje działania bezpośrednio do właścicieli komórek.Najpopularniejsze techniki:
- „Missed call scam” (oszustwo na nieodebrane połączenie) Ofiary otrzymywały jedno krótkie połączenie z międzynarodowego numeru, które miało zachęcić je do oddzwonienia. Oddzwaniający byli obciążani wysokimi kosztami za połączenie z numerem premium.
- SMS-y premium Oszuści wysyłali wiadomości SMS informujące o wygranej lub atrakcyjnej ofercie, wymagające odpowiedzi na drogi numer premium. Często wysyłali także wiadomości „subskrypcyjne”, które co miesiąc naliczały opłaty.
- Podszywanie się pod operatorów Oszuści podszywali się pod przedstawicieli sieci komórkowych, oferując „atrakcyjne” oferty, które kończyły się podpisaniem niekorzystnych umów.
Lata 2010–2020 – Era smartfonów i zaawansowanych technologii
W dobie smartfonów oszuści zaczęli stosować bardziej skomplikowane metody, korzystając z nowoczesnych technologii i psychologii.Dominujące metody:
- Spoofing numerów telefonicznych Oszuści fałszowali numery telefonów, sprawiając, że na wyświetlaczu ofiary pojawiał się numer instytucji (np. banku, policji). Dzięki temu oszustwo wydawało się wiarygodne.
- Ataki phishingowe przez telefon (vishing) Telefoniczny phishing, czyli wyłudzanie danych osobowych, takich jak loginy i hasła do bankowości internetowej, stał się główną bronią cyberoszustów.
- Fałszywe połączenia z zagranicy Oszuści udawali przedstawicieli znanych firm (np. Microsoft), twierdząc, że wykryli problem z komputerem ofiary i oferując „pomoc techniczną”. W rzeczywistości kradli dane lub pieniądze.
- Masowe kampanie telemarketerów Niektóre oszustwa były maskowane jako oferty telemarketingowe, w których oszuści próbowali sprzedać nieistniejące produkty lub usługi.
Oszustwa w czasach współczesnych
W ciągu ostatnich kilku lat oszustwa telefoniczne stały się bardziej zorganizowane i trudniejsze do wykrycia. Oszuści coraz częściej działają w zorganizowanych grupach, wykorzystując zaawansowane technologie.Nowoczesne techniki:
- Deepfake voice phishing Wykorzystanie technologii deepfake do podszywania się pod głosy znanych osób lub członków rodziny stało się nowym trendem. Ofiary przekonane, że rozmawiają z bliskimi, łatwo dają się oszukać.
- Automatyczne robocalls Roboty telefoniczne dzwonią do tysięcy numerów, informując o fałszywych promocjach lub problemach z kontem bankowym.
- Oszustwa kryptowalutowe Oszustwa telefoniczne coraz częściej dotyczą „inwestycji” w kryptowaluty. Ofiary są przekonywane do przesyłania pieniędzy na „bezpieczne konta”, które w rzeczywistości należą do oszustów.